Yasal Mirasçı Kimlerdir?
Doğum gibi ölüm de doğal bir süreçtir. Nasıl ki doğumla birlikte bazı haklara sahip oluyorsak (yaşam hakkı, sağlık hakkı vb gibi ) ölümle de yasal bağımız ya da hukuki bağımız olan kişiler bazı haklara sahip olur. Miras bırakanın ölümüyle birlikte mirasçılar için hukuki süreç başlamış olur.
Miras Hukuku, Medeni Kanunu’ muzun üçüncü kitap dediğimiz kısmında özel olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla da aslında kimlerin mirasçı olacağı kanununca belirlenmiştir. Yasal mirasçılar; miras bırakanın mal varlıklarına ve paraya çevrilebilen haklarına, miras bırakanın ölümünden sonra sahip olabilecek kişilerdir. Bizim hukukumuzda zümre mirasçılığı dediğimiz dereceli bir sistem bulunur. Yani hangi derecede iseniz miras payınız ve mirasçılık durumunuz ona göre belirlenir.
Kanunumuza Göre Yasal Mirasçılar 4 Gruptur.
1.Kan Hısımları
2.Sağ Kalan Eş
3.Evlatlık
4.Devlet
Sırasıyla her grubu tek tek açıklayalım.
1.Kan Hısımları Kimlerdir?
Altsoy: Miras bırakanın alt soyu onun birinci derece mirasçılarıdır. Bunlar miras bırakanın çocuklarıdır. Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar. Diyelim ki miras bırakanın altsoyu ölmüşse bu durumda miras ölen mirasçının altsoyuna geçer. Yani dedenin mirası çocuğuna kaldığı zaman, miras toruna geçer. Ancak miras kalan ve sağ olmayanın alt soyu yoksa bu durumda miras diğer mirasçılar arasında bölünür.
Anne – Baba: Altsoyu yani çocukları bulunmayan miras bırakanın mirasçısı anne ve babası olur. Bu durumda anne ve baba eşit olarak mirasçıdırlar. Eğer miras bırakanın anne ve babası kendisinden önce ölmüşse mirasçı olarak onların yerini her derecede kendi alt soyları alır. Evli olmayan, çocuğu da olmayan X kişisinin annesi ve babası kendinden önce ölmüşse bu durumda miras, kardeşlerine eşit miktarda kalır. Kardeşleri de sağ değilse varsa bu kardeşlerin altsoyları mirasçılık sıfatını kazanır.
Büyükanne – Büyükbaba: Altsoyu, anne ve babası, anne ve babasının da altsoyu bulunmayan kişilerin mirasçıları büyükanne ve büyükbabalarıdır. Anne ve babanın mirasçılığında olduğu gibi eğer büyükanne ve büyükbaba miras bırakandan önce ölmüşse bu durumda miras bu kişilerin alt soylarına kalır. Örneğin; evli olmayan Y kişisinin çocuğu yoksa anne ve babası kendinden önce ölmüşse, büyükanne ve büyükbabası da kendinden önce ölmüşse bu durumda miras hala, dayı, teyze, amca gibi akrabalara kalır.
Anne ya da baba tarafından olan büyükanne ve büyükbabanın ikisinin de altsoyu yoksa miras diğer taraftaki bütün mirasçılara kalır. Örneğin Z kişisinin çocuğu ve eşi, anne ve babası, büyükanne ve büyükbabası ya da bunların altsoyu yoksa miras diğer taraftaki mirasçılara kalır.
Evlilik Dışı Hısımlar: Evlilik dışında doğmuş çocuğun soy bağı, babanın çocuğu tanımasıyla ya da hakim kararıyla olur. Baba açısından diğer mirasçıları gibi bu çocuk da babaya mirasçı olur. Anayasa Mahkemesi ‘nin 1987 tarihli iptal kararından önce evlilik dışında doğan çocuk evlilik içinde doğan çocuktan daha az pay alıyordu. Bu iptal kararıyla kanun iptal edildi ve artık nesebi gayri sahih denilen evlilik dışı çocuklar da evlilik içinde doğmuş gibi kabul edilip aynı yasal haklara ve miras payına sahip oluyor.
2.Sağ Kalan Eşin Miras Payı Var Mı?
Sağ kalan eş miras bırakanın ölümünden önce miras bırakandan boşanmamışsa mirastan pay alabilir. Ancak miras bırakan ölmeden önce eşiyle boşanmışsa bu durumda sağ kalan eş mirasçı olamaz.
Sağ kalan eş miras bırakanın çocukları ya da torunlarıyla birlikte mirasçıysa yasal miras payı mirasın 1/ 4 üdür.
Sağ kalan eş miras bırakanın anne ve babasıyla mirasçı ise bu durumda mirasın 1/2 si sağ kalan eşin olur.
Büyükanne ve büyükbaba ile onların mirasçılarıyla birlikte sağ kalan eş mirasçı olursa bu durumda mirasın 3/ 4 ü alırken, bunlardan biri yoksa mirasın tamamı sağ kalan eşe kalır.
3.Evlatlık Mirastan Pay Alabilir mi?
Evlatlık kurumu yasal olarak kurulduğu için evlatlık da tıpkı öz çocukları gibi miras bırakanın mirasçısı olur. Evlatlık yasal mirasçı olduğundan evlatlığın da altsoyu miras bırakana mirasçı olur. Ancak evlatlık sadece onu evlat edinene mirasçı olduğundan, miras bırakanın anne ya da babasından ya da başka kimseden miras kalırsa evlat edinilen bu miras payını alamaz. Örneğin Evlat edinilen A kişisi sadece onu evlat edinen anne ve babasının mirasçısı olur. Dede, hala, dayı, amca vb. gibi kişilerden miras kalsa bile bu payı alamaz çünkü burada mirasçılık kanla kurulmamış olur.
Evlatlık, evlat edinen anne ve babaya mirasçı olduğu gibi biyolojik anne ve babasına da mirasçı olabilir. Ancak evlat edinen ve onun mirasçıları evlat edinilene mirasçı olamazlar.
4.Devlet Hangi Durumlarda Mirasçı Olur?
Mirasçısı olmadan ölen kişinin mirasının tamamı devlete geçer. Miras bırakanın mirasçısı olmasa da ölüme bağlı tasarrufla birilerini mirasçı olarak atayabilir. Bu durumda miras, mirasçı olarak atanan kişiye geçer. Ancak bu atanma işleminin içeriğine bakarak, devletin mirasçılık sıfatının devam edip etmediği değerlendirilir.
