Haciz nedir? Sorusu birçok insan tarafından merak edilmektedir. Günümüz koşullarında gelişen teknoloji ve ülkemizin şartları ile birlikte haciz ve benzeri konularda insanlar daha kolay bilgi sahibi olabilmektedir. Haciz işlemi, alacaklı ile borçlu arasında, borçlunun borcunu ödememesi akabinde alacaklının yasal yollara başvurarak icra takibinin kesinleşmesi sonucu borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına devlet tarafından el konulmasını ifade eden bir kavram bütünüdür.
Haciz işlemleri yapılmadan önce geçirilmesi gereken birden fazla süreç vardır. Borçlu borcunu ödememekte ısrarcı olduğu takdirde ilk aşama alacaklı borçluyu, borcunu ödememesi gerekçesi ile dava eder. Akabinde icra takip süreci başlar. Borçluya ödeme emri gönderilir ve süreç aşamaları ile yürürlüğe konulur. Borçlunun borcunu ödememesi halinde icra takip süreci kesinleştikten sonra borçlunun sahip olduğu taşınır ve taşınmaz mallara devlet tarafından icra memuru aracılığı ile el konulması işlemi “haciz” olarak adlandırılır.
Haciz hakkında duyumlar aldığımızda hepimiz rahatsız oluruz. Zira borçlunun içindeki durum ile kolayca empati kurabilir ve üzgün hissedebiliriz. Ancak rasyonel bir gözle bakıldığında haciz, alacaklının hakkına ulaşması için devlet tarafından uzatılan bir destek elidir. Haciz kelimesini duyduğumuzda karamsar duygular içine girebiliriz. Bu daha önce alacaklı olmadığımızın da bir göstergesi olabilir. Çünkü haciz borcu olanı mağdur ettiği kadar alacaklı olanı da mağduriyetten kurtarmayı hedefleyen bir sistemdir. Mağduriyet söz konusu ise, sürecin haciz yoluna başvuracak kadar ilerlemesi aslında alacaklının da ne kadar mağdur olduğunu gösteren bir işarettir.
Borç nedir? Borç ne zaman haciz yolu ile tahsil edilir? Haciz işlemleri nasıl gerçekleşir? Hangi mallar haciz yolu ile alınamaz? Gibi sorular insanların sıklıkla araştırdığı meselelerden bazılarıdır. İşte haciz işlemleri hakkında merak edilenler…
İçindekiler
Kişiler arasında borç ilişkisi varsa bu kişiler alacaklı ve borçlu olarak adlandırılır. Kişilerden biri diğerine borç olarak herhangi bir şey verdiğinde (bu para, altın veya herhangi bir değerli eşya olabilir.) alacaklı ve borçlu ilişkisi başlar. Alacaklı, borçludan borcunu talep etme hakkına sahiptir. Ve borçlu da borcunu ödeme sorumluluğunu kabul etmek zorundadır. Bir çeşit hukuki işlem olarak adlandırılabilen borç ilişkisi, kişiler arasında sağlıklı bir süreçte yürütülemediğinde yani alacaklı borcunu tahsil edemediğinde hukuki yollara başvurabilir. Hukuki yollara başvurulması ile birlikte icra süreci başlar ve ilerleyen süreçte borçlu borcunu ödemeyi reddederse haciz işlemleri gerçekleşir.
Borçlu ile alacaklı arasındaki ödeme işlemleri aksadığında veya borçlu, borcunu ödemeyi reddettiğinde alacaklı süreci yasal yollarla devam ettirmek isteyebilir. Alacaklının yasal yollara başvurması beraberinde borcun haciz yolu ile tahsil edilmesine bir yol açmaktadır. Haciz işlemlerinden önce borçlunun uyarılması gerekir. Borç, borçlunun verilen ihtarları dikkate alarak borcunu ödememesi veya ihtarnameye itiraz etmemesi durumunda sürecin tamamlanmasına mutabıken haciz yoluna başvurularak borçludan tahsil edilir.
Haciz işlemlerinin gerçekleşmesini yasal bir sürece bağlı olarak gerçekleştiğinden bahsetmiştik. Haciz işlemlerinin başlaması için borçlunun hatırlatma tebliğlerine cevap vermemiş olması veya ihtarnameye itiraz etmemiş olması gerekir.
Haciz işlemleri başladıktan sonra icra memuru borçlunun sahip olduğu mallar hakkında bir tutanak tutar. Tutanak dahilinde icra ile el konulan ürünler icra satışına çıkarılır. İcra satışından elde edilen gelir, borçlunun borcundan düşülür. Eğer satılan mallar borçlunun borcundan daha fazla gelir getirdiyse gelirin kalanı mutlaka borçluya iade edilir. öte yandan eğer borçlunun haczedilen malları icra satışlarında satılmadıysa bu borçlu için olumsuz bir durum halini alır. Borçlu haczedilen mallarını ancak icra satışında kendi satın alarak tekrar üzerine geçirebilir. Aksi bir durumda haczedilen malların iade edilmesi gibi bir süreç kesinlikle literatürde yoktur. Satılmayan mal, her icra satışına çıkarıldığında değer kaybeder ve bu süreçte borcun üzerine faiz işler.
Haciz söz konusu olduğu zaman insanları bir telaş sarabilmekte. Çoğu insan hala eski Türk filmlerindeki gibi haciz işlemlerinin borçlunun elindeki tüm mallarına el konulmasından ibaret olduğunu sanıyor. Fakat durum bundan çok daha farklıdır. Borçlunun yaşam ve geçinme şansını elinden alacak şekilde haciz işlemleri gerçekleştirilmez.
Bazı mallar haczedilemez hükmündedir. Örneğin borçlunun evinde iki adet televizyon varsa bu mallardan biri alınarak haciz yoluyla icra götürülebilir. Ancak borçlunun yaşadığı evi veya yaşamını devam ettirmesi için zorunlu olarak ihtiyaç duyduğu malları haciz yolu ile alınamaz. Bu nedenle haciz işlemleri hakkındaki toplumsal kalıpların kırılması gerekir.
Haciz işlemleri insanların yaşama şanslarını ellerinden almaz. Ancak yaşam kalitelerini düşürdüğü doğru kabul edilebilir. Haciz işlemlerinin gerçekleşmemesi de alacaklının yaşam standartlarını düşürebilmekte veya zorlayabilmektedir. Bu nedenle haciz söz konusu olduğu takdirde önyargılı davranmadan önce iki kere düşünmekte fayda var.
