Kişinin ölümü beraberinde birçok hukuki sonucu doğurur. Bu sonuçlardan biri de geride bıraktığı mirastır. Miras, miras bırakanın geride kalanlara bıraktığı mal, parasal hak ya da borçlar vb. olabilir. Miras bırakanın mirası, yasal mirasçılarına kalır. Miras bırakanın yasal mirasçıları; kan hısımları, eşi, evlatlığı ya da devlet olabilir. Miras bırakanın yasal mirasçısı dediğimiz bu kimseler dışında da kendi iradesiyle mirasını bıraktığı kişiler olabilir.
Miras bırakan, ölümünden önce mülkiyetinde bulunan mal varlıkları hakkında nasıl tasarrufta bulunabiliyorsa yine sağlığında öldükten sonra malının kimlere kalacağı konusunda da tasarrufta bulunabilir. Bu tasarruf için miras bırakanın bir sözleşme yapması gerekir.
Miras sözleşmesi, miras bırakanın yasal mirasçısı olmayan kişi ya da kurumları mirasçı yapma şekillerinden biridir. Miras bırakan ve karşı taraf sözleşme yaparak, miras bırakan karşı tarafı mirasçı yapabilir. Bu sözleşmeyle miras bırakan karşı tarafa ya da bir üçüncü kişiye mal varlığı bırakabilir. Miras bırakan bu ölüme bağlı tasarrufla istediği kişilere, istediği kadar malını bırakabilir. Miras bırakan öldüğünde yasal mirasçılarına borç da bırakabiliyorken miras sözleşmesiyle mirasçı olarak atadığı kişiye borç bırakamaz. Ancak karşı tarafı yükümlülük altına sokabilir. Miras bırakan ve karşı taraf birbirlerine miraslarından mal bırakabilir yani bu sözleşme karşılıklı ya da tek taraflı olabilir.
Miras Sözleşmesi Çeşitleri Nelerdir?
Miras sözleşmeleri olumsuz miras sözleşmesi ve olumlu miras sözleşmesi olarak ikiye ayrılır.
Olumsuz miras sözleşmesi bir diğer adıyla mirastan feragat sözleşmesidir. Mirasçı miras hakkından kısmen ya da tamamen vazgeçebilir.
Olumlu miras sözleşmesi; miras bırakanın belirli malvarlığını ya da mirasını sözleşme yaptığı kişiye ya da üçüncü bir kişiye bıraktığı miras sözleşmeleridir.
Miras Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Miras sözleşmesinin geçerli olması için resmi vasiyetname şeklinde yapılması gerekir. Miras sözleşmesini, taraflar resmi memurun önünde ve iki tanığın huzurunda imzalarlar. Bu şart kanun tarafından geçerlilik şartı olduğu için başka bir şekilde yapılamaz. Taraflar bu sözleşmeden vazgeçmek isterlerse yazılı anlaşma yaparak bu sözleşmeden dönebilirler. Miras sözleşmesi yapılabilmesi için taraflardan ikisinin de ayırt etme gücü bulunmalı ve 18 yaşını doldurmuş olmalıdır.
18 yaşını doldurmamış ayırt etme gücüne sahip olan kimseler kanunen sözleşme yapamayacakları için miras sözleşmesi de yapamazlar. Ancak 15 yaşını doldurmuş ayırt etme gücüne sahip kişiler vasiyetname yapabilirler. Miras sözleşmesi tek taraflı olarak yapılmışsa yani tek taraflı kazanım sağlamışsa bu durumda 15 yaşını doldurmamış kişiler miras sözleşmesinin tarafı olabilirler. Eğer miras sözleşmesi 15 yaşını doldurmamış kişiye yükümlülük ya da edim zorunluluğu getiriyorsa bu durumda bu kişiler miras sözleşmesinin tarafı olamaz.
Mirasçı sözleşmesiyle taraflar birbirlerine mirasçı atandığı için; sözleşmeden sonra mirasçı olarak atanan ya da belirli mal bırakılan kişiler arasında mirasçılıktan çıkarma sebeplerinden biri ortaya çıkarsa miras bırakan sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir.
Miras sözleşmesi yaptıktan sonra taraflar karşılıklı olarak sağ iken yapacakları şeyleri belirleyebilir. Eğer belirlenen yükümlülük ya da edimleri taraflardan biri yerine getirmezse sözleşmeden dönülebilir.
Kendisine belirli mal bırakılan ya da mirasçı atanan kişi, miras bırakanın ölümünde sağ değilse miras sözleşmesi kendiliğinden kalkar. Örneğin; A kişisi B kişisi ile miras sözleşmesi yaptı ve kendisine miras bırakılan B kişisi öldü ise (yani sözleşme tek taraflı ise) bu durumda bu sözleşme kendiliğinden geçersiz olur. Bu durumda miras bırakandan önce ölen kişinin mirasçıları aksi durum yoksa miras sözleşmesi yapandan bu sözleşmede elde ettiği zenginliği geri isteyebilir.
Miras Sözleşmesinde Fesih Hakkı Var Mı?
Eşler arasında miras sözleşmesi yapılmışsa evliliğin feshi, boşanma gibi durumlarda birbirleri yararına yapmış oldukları ölüme bağlı tasarruflar hükümsüz kalır. Miras sözleşmesi iki tarafın iradeleriyle kurulduğu için istisnai durumlar dışında tek taraflı olarak feshedilemez.
İstisnai durumlar şunlardır;
-Hile, kokutma ya da hata sebebiyle sözleşme tarafının iradesi sakatlanmışsa; sözleşmeler kişilerin irade serbestliğine dayandığı için irade bu üç durumdan ya da başkaca sebeplerden biriyle sakatlanmışsa ortada geçerli irade beyanı olmadığı için sözleşme iptal edilebilir.
-Miras sözleşmesinin şekil şartında eksiklik varsa; bu sözleşme kanunda özel olarak belirli şekil şartına bağlandığından bu şartlardan biri yerine getirilmezse şekil eksikliğinden dolayı geçersiz olur.
-Miras sözleşmesiyle kendisine miras bırakılan kimse miras bırakana karşı ağır bir suç işlemişse; bu şart miras bırakanın mirasçıları açısından da geçerlidir. Burada suçtan kasıt illaki ceza davası sonucu ceza alınması değildir. Lehine tasarrufta bulunulan kişi hakaret, yaralama, kötü davranma, haysiyetsizce hareketlerde bulunmuşsa da miras bırakan sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir.
-Miras sözleşmesinde miras bırakan ayırt etme gücü yokken sözleşmeyi imzalamışsa; sözleşme anında önemli olan şekil şartı ayırt etme gücüdür. Miras bırakanın sözleşme anında ayırt etme gücü yoksa sözleşme geçersizdir.
-Miras bırakan sözleşmeyi fesih hakkını açıkça saklı tutmuşsa fesih hakkı vardır.
