1.Tanıma Yolu İle Babalık
Evlilik içinde doğan çocuğun annesi ve babası yasal olarak evli olan kadın ve erkektir. Ancak evlilik içinde doğan her çocuğun babası evliliğin tarafı olan erkek olmayabilir. Yani anne evli iken başka biriyle birliktelik yaşayabilir ya da anne bekar olduğu için çocuğun babası yasal olarak ortada olmayabilir. İşte bu durumlarda babalık davasına ihtiyaç vardır. Babalık davası; çocuk ile baba arasındaki soy bağının mahkeme kararıyla belirlenmesidir.
Tanıma yoluyla baba ve çocuk arasında soy bağı kurulmamışsa bu bağ babalık davasında hakimin kararıyla kurulabilir. Öncelikle baba nüfus memuruna ya da mahkemeye giderek başvuruda bulunur Bu başvurunun yazılı olması gerekir. Baba başvuru dışında vasiyetnamesinde beyan ederek ya da resmi senetle çocuğu tanıyabilir. Eğer ki tanıma beyanında bulunan kişi kısıtlı ya da küçükse bu durumda veli veya vasinin rızası olmalıdır.
Nüfus müdürü, noter, sulh hakimi ya da vasiyetnameyi açan hakim, tanımayı çocuğun ve babanın bağlı bulunduğu nüfus memurluğuna bildirir. Çocuğun kayıtlı olduğu nüfus memurluğu da babanın bu tanımasını anneye, çocuğa, çocuk kısıtlıysa vesayet makamına bildirir. Çocuğu tanıyan kişi bu tanımanın iptali için iptal davası açabilir. Çünkü kişi korkutmayla, hileyle ya dayanılmayla çocuğu tanımış olabilir. Bu durumdan dönebilmek için kanunumuz tanımanın iptali davası açılmasına izin verir. Bu iptal davası çocuğa ve anneye karşı açılır.
Kimler Babalığın İptali Davası Açabilir?
Babalığın iptali davasını açma hakkı sadece babaya verilmemiştir. Soy bağının belirli olması kamu düzeni için önemlidir. Soy bağı ve soy kütüğü düzgün tutulmadığı takdirde zamanla aralarında yasal olarak evlenme engeli olan kişiler birbirleriyle farkında olmadan evlenebilir. Örneğin; kimse halası, amcası, teyzesi ve dayısıyla evlenmek istemez. İşte bu yüzden iptal davası açma hakkı anne, çocuk, çocuk ölmüşse altsoyu, hazine ve diğer ilgili kişilerle, Cumhuriyet savcısına tanınmıştır. Burada savcının soy davasıyla ilgili iptal davası açması size yerinde gelmeyebilir ancak savcılar kamu düzenini tahsis ettikleri için bu konuda dava açma hakkına sahiptirler. Çünkü sağlıklı aile ve soy ilişkileri de kamu düzeninin bir parçasıdır.
Babalığın iptali davası soy bağına ilişkin davalardan olduğundan bu davalarda yetkili mahkeme taraflardan birinin doğum sırasındaki ya da dava sırasında yerleşim yeri mahkemesinde açılır. Davaya bakacak mahkeme ise Aile Mahkemesidir. Babalığın iptali davasını kim açıyorsa yani kim davacıysa o kişi tanıyanın baba olmadığını ispat etmek zorundadır. Bu dava anne ya da çocuk tarafından açılırsa eğer annenin hamile kalmadan önceki dönemde babayla değil de başka biriyle cinsel birliktelik yaşadığına dair inandırıcı delil sunulmak zorundadır. DNA testi en inandırıcı delildir bu durumda başkaca ispata da gerek yoktur.
Babalığın iptali davasını açma hakkı süresiz değildir. Kanun bu süreyi hak düşürücü süre olarak öngörmüştür yani belirli bir zaman diliminde açılmazsa ilgilinin artık bu davayı açma hakkı kalmaz. Tanıyan babanın iptal davası açma hakkı, iptal sebebini öğrendiği tarihten itibaren, korkutulduysa korkutmanın ortadan kalkmasından itibaren 1 yıl geçerlidir. Ancak bununla beraber tanıma işleminin üzerinden her halde 5 yıl geçmekle tanıma davası açma hakkı kaybolur. Diyelim ki korkutma ortadan kalktı ve aradan 7 yıldan fazla geçtiyse artık tanımanın iptali davası açılamıyor baba tarafından. Çocuğun babalığın iptalini isteme hakkı 18 yaşına girdikten yani reşit olduktan sonra 1 yıllık süreyle sınırlıdır. 1 yıl geçtikten sonra çocuk da bu iptal davasını açamaz. İlgili kimselerin dava en itibaren 1 hakkı ise, tanımayı ya da tanıyanın çocuğun babası olamayacağını/ olmadığını öğrenmesinden itibaren 1 yıl, her durumda ise tanımanın üzerinden 5 yıl geçmekle bu davayı açma hakkı ortadan kalkar. Tüm bunların dışında diyelim ki tanımanın iptali için dava açılması gereken zamanda dava açılmadı bu durumda sebebin ortadan kalkmasından itibaren bu dava açılabilir. Örneğin; kişi kaza geçirmiş uzun süre hastanede kalmış olabilir, komaya girmiş olabilir, kişi kaçırılmış olabilir. Bu durumlarda ise 1 ay içinde dava açarak babalığı tanımanın iptalini isteyebilir.
Tüm bunların dışında eğer ki çocuğun başka bir erkekle soy bağı varsa, çocuğun bu bağı geçersiz olmadığı müddetçe çocuk yukarıdaki bilgiler ışığında tanınamaz.
2.Dava Yolu İle Babalık
Çocukla baba arasındaki soy bağının belirlenmesini çocuk ya da anne isteyebilir. Bu dava babaya karşı açılır. Baba ölmüşse o zaman bu dava babanın mirasçılarına karşı açılır. Babalık davası açıldığında dava Cumhuriyet savcısına, Hazineye, kayyıma ya da anneye ihbar edilir. Yani davayı kim açmamışsa onlara haber verilir. Eğer çocuk küçükse bu davayı çocuk yararına kayyım açabilir. Babalık davası çocuğun doğumundan önce de sonra da açılabilir. Ancak annenin bu davayı açma hakkı doğumdan itibaren 1 yıl geçmekle ortadan kalkar. Diyelim ki çocuk ile başka bir baba arasında soy bağı ilişkisi var, bu süre soy bağının ortadan kalktığı tarihten itibaren işlemeye başlar.
Babalık davası, davalı babanın yerleşim yerindeki Aile Mahkemesinde dava açılır. Bulunulan yerde aile mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açılır. Babalık davasında anne, doğumdan önce ya da sonra altışar haftalık geçim giderlerini, doğum giderlerini, gebelik ve doğumun gerektirdiği diğer giderleri isteyebilir. Çocuk ölü doğmuş olsa bile anne bu davayı açarak bu giderleri isteyebilir.
Bizim hukukumuzda çocuğun babası olunduğuna dair bazı karineler yani kabul edilmiş kurallar vardır. Bu kuralların aksini ispat ya da iddia eden bu iddiasını açıklamak zorundadır. Örneğin; çocuk doğmadan 300 gün öncesi ya da 180 gün öncesi anne ile cinsel birliktelikte bulunulmuşsa çocuğun babası bu kişidir. Ancak baba derse ki ben değil A kişisi babadır, ispatı da çocuğun annesiyle o dönemlerde farklı illerde yaşıyorduk hiç bir araya gelmedik çocuk benden olamaz derse. Bu durumda en başta belirttiğimiz gün aralığı geçerli olsa bile baba A kişisidir diyemeyiz. Günümüzde babalık testi yapmak artık zor olmadığından karinelerin çok da bir önemi yoktur. Baba test yapmaya yanaşmıyorsa hakim karar vererek testi zorla yaptırır. Bunun sebebi ise sağlıklı soy bağı ilişkileri tesis etmektir.
