İnsan, doğası gereği sahip olduğu sevgiyi ve şefkati bir insan ya da hayvana vermek ister. Bu sevgi evlenince kadın ve erkek için çocuk sahibi olma fikriyle ortaya çıkar. Çocuk sahibi olmak için bir çocuğu karnında taşımaktan ziyade yüreğinde taşıyabilmek önemlidir. Bazen şartlar istediğimiz gibi olmayabilir ve evlenen kadın ve erkeğin belirli sebeplerden dolayı çocukları olmayabilir. Bu durumda kadın ve erkek çeşitli tedavileri denedikten sonra artık evlat edinmeye karar verir. Evlat edinmeye karar vermek evlat edinmenin ilk şartıdır.
Ancak bu süreç biraz uzun ve prosedürlerle dolu bir süreçtir. Evlat edinmede her türlü koşul ve durum kapsamlı şekilde araştırılır. Evlat edinen ile evlat edinilenin kişiliği, uyuşup uyuşmadıkları, ekonomik durumları, aile ilişkileri, evlat edineni eğitimi, ailenin bakım ilişkileri gibi konular incelenir. Hatta evlat edinenin çocuğu varsa bu durumda o çocukla da konuşulur ve ailenin evlat edinmesine olan bakış açısı değerlendirilir. Evlat edinen ve evlat edinilen dinlenir, uzman görüşü alınır sonra karar verilir.
Kimler Evlat Edinilebilir?
Türk Medeni Kanunu’na göre küçükler ya da ergin ve kısıtlı kimseler evlat edinilebilir. Eşler birlikte evlat edinebilirler. Evli olmayan kimseler 30 yaşını doldurmuşlarsa evlat edinebilirler. Evli olup da eşinin ayırt etme gücünden yoksun olduğunu ya da iki yıldan fazla süredir nerde olduğunu bilmemesi durumunda, iki yıldan beri haklarında mahkeme kararıyla ayrı yaşamakta olması sebebiyle evlat edinmesinin mümkün olmadığını ispat ederse bu durumda eş tek başına evlat edinebilir.
Eşlerin evlat edinebilmesi için 5 yıldan fazla süredir evli olmaları ya da 30 yaşını doldurmuş olmaları gerekir. Eşlerden biri 2 yıldan beri evli olmak ya da kendisinin 30 yaşını doldurması koşuluyla diğerinin çocuğunu evlat edinebilir.
Küçüklerin evlat edinilebilmesi için, evlat edinmek isteyen kişi tarafından bir 1 yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması gerekir. Böylece bir hevesle evlat edinmeye karar verdiniz ve çocuğun kişiliği ve sizin düzeniniz uyuşmadı, problemler baş göstermeye başladı. Bu durumda çocuğu geri götürmek isteyebilirsiniz. Ya da çocuk size alışamadı ve ailesi olarak sizi seçmedi. Konulmuş prosedürle hem çocuğun size hem de sizin çocuğa alışma süreniz gözlemlenecek ve sağlıklı bir ebeveyn ve çocuk ilişkisine karar verildikten sonra diğer şartları da taşıyorsanız çocuğu evlatlık olarak alabileceksiniz.
Evlat edinebilmek için öncelikle evlat edinilecek küçüğün üstün yararı gözetilir. Evlat edinenin başka çocukları da varsa bunların da üstün yararı korunmalı ve zedelenmemelidir.
Evlat Edinilenin Rızası Aranır Mı?
Evlat edinilen, evlat edinenden en az 18 yaş küçük olmalıdır. Küçüğün ayırt etme gücü varsa rızası olmadan evlat edinilemez. Eğer küçük vesayet altındaysa vesayet makamının izniyle küçük evlat edinilebilir. Küçüğün anne ve babası varsa evlat edinilmesi için anne ve babasının rızası gerekir. Bu rıza mahkemece sözlü ya da yazılı olarak tutanağa geçirilir. Anne babanın rızası çocuk doğduktan sonra 6 hafta geçmeden verilemez. Anne babanın verdiği rıza tutanağa geçirilmişse 6 hafta içinde geri alınabilir. Ancak geri almadan sonra tekrar rıza verirlerse artık bu rıza kesindir.
Anne ve babanın kim olduğu bilinmiyorsa ya da ayırt etme gücünden yoksun kişilerse bu şartlarda anne ve babanın rızası aranmaz. Ayrıca küçüğe karşı özen, bakım ve yetiştirme gibi yükümlülüklerini yerine getirmiyorlarsa da anne ve babanın rızası aranmaz.
Erginler ve Kısıtlılar Evlat Edinilebilir Mi?
Evlat edinenin altsoyunun rızasının alınmasıyla ergin ve kısıtlılar evlat edinilebilir.
-Zihinsel ya da bedensel engeli olan yardıma muhtaç ve evlat edinecek tarafından en az 5 yıl bakılmışsa
-Evlat edinecek tarafından küçükken 5 yıl bakılıp gözetilmişse
-Başkaca haklı sebepler varsa ve evlat edinilecek aileyle birlikte 5 yıldan fazladır yaşıyorsa
Evli kişi eşinin rızasıyla evlat edinebilir.
Evlat Edinilenin Hukuki Statüsü Nedir?
Öncelikle evlatlık evlat edinene mirasçı olur ancak yalnızca evlat edinene. Evlat edinenin annesi, babası ya da çocuğuna mirasçı olamaz. Evlatlık onu kim evlat edinmişse onun soyadını alır. Ergin olanlar içinse bu seçim isteğe bağlıdır.
Eşler birlikte evlat edinmişlerse artık evlat edinilen ve ayırt etme gücü olmayan küçüklerin nüfusuna anne baba adı olarak bu kişilerin adları yazılır.
Evlatlığın aile nüfus kütüğüne naklen ibaresi eklenerek kütüğe dahil edilir.
Evlat edinen, evlat edinmeden sonra hukuki statüsünü kaybederse genel olarak bu durum evlat edinmeye engel olmaz. Ancak yoksulluğa düşmesi, bakıma muhtaç hale gelmesi bu durumların dışında olabilir.
Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması İçin Dava Açılabilir Mi?
Evlatlık ilişkisinin kaldırılması iki durumda söz konusu olur.
1.Rızanın Olmaması
Ortada hiçbir sebep yokken rızası alınması gereken kişilerden; anne, baba, küçük ya da vesayet makamından rıza alınmamışsa, evlatlık ilişkisinin kaldırılması istenebilir.
2.Diğer Eksiklikler
Evlat edinmeye ilişkin prosedürler ya da başka noktalar eksikse Cumhuriyet savcısı ya da ilgili kişiler evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilir. Ancak eksiklikler temel eksiklik değilse ve küçüğün menfaati ağır şekilde zedelenecekse evlatlık ilişkisinin kaldırılması için dava açılmaz.
Evlatlık ilişkisinin kaldırılması sebebiyle dava açılması, bu sebebin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl geçince düşer.
