Senet Kırdırma Nedir?

Türk Ticaret Kanununda bono olarak tabir edilen ancak halk dilinde senet olarak bilinen kıymetli evrakların vadesinden önce belirli komisyonlar ödenmek üzere nakde çevrilmesine senet kırdırma denir. Birine borcu olan kimse, borcuna karşılık belirli vadelerle ödenmek üzere senet keşide edebilir. Lehine senet keşide edilen kimse ise; senedin şeklen yetkili madden haklı hamili olur.  Hamil elindeki senedin vadesini beklemeden nakde çevirmek isterse senet kırdırma dediğimiz yola başvurur.

Senet, kural olarak borçlular tarafından vade yaratmak üzere keşide edilir. Senet keşide eden borçlu onu alacaklısına vererek, ödeme günü geldiğinde senet üzerindeki parayı ödemeyi taahhüt eder. Ancak dediğimiz gibi ticari ve ekonomik hayat etkenlerinin sürekli değişmesi, senet hamilini zor durumda bırakabilir ve hamil senet kırdırma yoluna gidebilir.

Senet Kırdırma İşlemi Nasıl Yapılır

Türk Ticaret Kanunu kapsamında senet teriminin içerisinde çek, poliçe ve bono girer. Bizim ele aldığımız senet türü bonodur. Alacağını tahsil etmek amacıyla borçludan bono alan alacaklılar, paraya sıkışması halinde bankalara, faktöring şirketlerine ve diğer kurum ve kişilere başvurarak senedi paraya çevirebilir.

Yetkili hamil senet kırdırma komisyonu dışındaki senet bedelini aldıktan sonra senedi cirolayarak senet kırma işlemi yapan kişiye devreder. Aslında senet kırdırma işlemi sadece bu devir merasiminden ibarettir. Ancak senet kırdırmada en önem arz eden durum, senedin hangi oranlar üzerinden kırılacağıdır.

Senet Kırdırma Komisyon Oranları

Bono ve çekleri, vadesi gelmeden paraya çeviren aracı kurumlar, farklı tarifeler ile çek bedellerinin belli bir kısmını komisyon olarak kendilerine alırlar. Bu komisyonlar senedin riskine, vadesine, miktarına ve aracı kurumun politikalarına göre %8 ile 20 arasında değişebilmektedir. Ayrıca resmi kurumlar dışında yapılan senet kırdırma işlemleri için yarı yarıya komisyon talep edenler dahi vardır.

Senet Kıran Kurum Veya Kişiler

Senet kırdırmak aslında oldukça kolay bir iştir. Elinde banka geçmişi sağlam kişilere ait senet bulunan kişiler bankalara ve faktöring şirketlerine başvurarak doğrudan senetlerini paraya çevirebilirler. Ayrıca banka ve faktöring şirketleri BDKK kapsamında resmi olarak senet kırma işlemi yaptıkları için aldıkları komisyon oranları da piyasa şartlarına göre makuldür. Ancak banka ve faktöring şirketleri, riskli gördüğü senetleri vadesi gelmeden nakde çevirmez.

Resmi kurumların senedi kırmaması halinde, piyasa içerisinde varlık gösteren kuyumcular, iş adamları, döviz büroları daha yüksek komisyon oranları ile senetleri kırabilir.

Vadesi Geçen Senet Kırdırılabilir Mi?

Senet kırdırma olayı daha önce de söylediğimiz gibi elinde vadesi gelmemiş senet buluann hamilin acil paraya ihtiyacını karşılamak amacıyla daha düşük bedelle senedi aracı kuruma cirolamasıydı. Ancak elinde vadesi geçen senet bulunduran kişiler, senet bedelinin ödenmemesi halinde yasal süreçlerle ilgilenmek istemeyen kişiler senetleri vadesi geçmesine rağmen kırdırmak istiyorlar. Oysaki vadesi geçmiş senetlerin kırdırılması mümkün değildir fakat, vadesi geçmiş senetler alacağın temliki yolu ile faktoring şirketlerine devredilerek belirli miktarlarda paraya çevrilebilir.