Alacaklı tarafından başlatılan icra takibi, borçluya ödeme emri gönderilmek suretiyle itiraz gelmemesi halinde kesinleşir. İcra takibinin kesinleşmesi ile beraber borçlunun menkul, gayrimenkul ve üçüncü kişilerde bulunan hak ve alacakları haczedilebilir hale gelecektir. Borçlunun adına menkul ve gayrimenkul kayıtlı olmaması yahut kayıtlı bulunan malların alacak miktarını karşılamaması halinde alacaklılar alacağını alabilmek adına borçlunun ikametgah veya işyeri adresine fiili hacze çıkabilir.
Kanun koyucu, alacaklının devletin egemenlik gücünü arkasına alarak borçlunun mülkiyet alanına müdahale etmesine imkan vermiştir, ancak borçlunun mağdur edilmemesi adına borçlunun ikametgah veya işyeri adresinde uygulanacak hacizlerde belirli sınırlandırmalara uyulmasını öngörmüştür. Bu kapsamda İİK 82 uyarınca haczi caiz olmayan malları düzenleyen kanun koyucu, ekonomik faaliyeti, sermayesinden çok emeğine dayanan borçlunun mesleki faaliyeti kapsamında kullandıkları eşyaların haczedilmesini yasaklamıştır. Bu madde uyarınca, borçlunun mesleki faaliyetine devam ederek ekonomik özgürlüğünü tekrardan kazanması amaçlanır.
Borçlunun sermaye şirketleri arasında yer alan bir tüzel kişiliğe sahip olması halinde İİK 82 uygulama alanı bulmaz. Alacaklı borçlunun işyeri adresine gelerek alacağı ile orantılı olmak üzere fiili haciz uygulayabilir, istediği malın muhafaza altına alınmasını talep edebilir. Sermaye şirketinin borçlu olduğu icra takiplerinde, alacaklı kural olarak sınırlandırma olmadan istediği mal üzerinde haciz işlemi uygulatabilir. Ancak borçlu, fiili haciz sırasında haczedilmek istenen menkulün, ekonomik faaliyeti için önemli olduğunu, onun yerine yine eş değerde başka bir malı haczedilmesini önerdiği takdirde alacaklının bu talebi dikkate alması gereklidir. Aksi halde kötü niyetli olarak yapılan haciz işleminden ötürü haciz işlemi şikayet edilebileceği gibi alacaklı hakkında da kötü niyetinden dolayı dava açılabilir.
İcra borcunun tahsil edilebilmesi amacıyla borçlunun işyerine gidilen hacizde, alacaklı vekili, borçlunun ekonomik faaliyetlerinin devam etmesi nedeniyle haciz mahalinde içeri girmez. İcra memuru işyerine girerek haciz uygulanacak menkul araçlar için haciz tutanağı düzenler. Akabinde dışarıda alacaklı vekiline okunarak talebi olup olmadığı sorulur.
Haczi Caiz Olmayan Eşyaların Haczedilmesi
İİK 82 kapsamında düzenlenen eşyalar arasında sayılan malların icra memuru tarafından haczedilmesi halinde icra memurunun işlemi şikayet edilebilir. Bu açıdann borcunu ödemeyen borçlunun iş yeri adresine gidilerek yapılan fiili haciz sırasında, borçlunun mesleki faaliyeti kapsamında kullandığı eşyalar haczedilirse, icra dairesinin bulunduğu yerdeki icra mahkemesine söz konusu haciz işlemi şikayet edilerek haciz işlemi iptal ettirilebilir.
